Divali festival: Levenslessen

Dr. Pawan Kumar Singh. Director Management Development Institute Gurgaon, Haryana, India

Divali, of Deepavali, is een groot Hindoeïstisch festival van India dat nu over de hele wereld door iedereen met groot enthousiasme wordt gevierd. Het is vooral een festival van vreugde waardoor Divali en vreugde als synoniemen kunnen worden gebruikt. Het festival wordt gevierd op de maanloze nacht van de maand Kaarttik van de Shaka kalender. Dit valt altijd ergens in de tweede helft van oktober of in de eerste helft van november. In een groot deel van India aanbidden de mensen 's avonds de godin Lakshmi en bieden ze hun dankbaarheid aan de goddelijke kracht die voorspoed schenkt. Het aansteken van een Diya of lamp gebeurt zowel overal binnen en buiten het huis, als in alle straten en op alle hoeken. De legenden zeggen dat na het voltooien van de periode van ballingschap in het bos, de Heer Ram samen met vrouw Sita Ma en zijn broer Lakshman op deze dag terugkeerde naar Ayodhya. Heel Ayodhya is feestelijk bijeen gekomen en de traditie gaat verder door als Divali. In sommige delen van India wordt Divali gevierd met bepaalde variaties. Een daarvan, de Godin Kali, de goddelijke kracht van kracht en standvastigheid, wordt in Bengalen aanbeden tijdens de nacht van Divali.

We kunnen ook vanuit een andere lens naar Divali kijken. Het licht weerspiegelt de werkelijke en eeuwige staat van zijn. De Sanyaas Upanishad (102) zegt - vidyā divā prakāśatvād avidyā rātriḥ uchyate. Dit betekent: vidyā (Kennis van de Waarheid) is als het licht van een dag en Avidyā (kennis beperkt tot het alledaagse) is als de nacht. De heilige Kaṇāda zegt in Vaiśeṣika (5/2/19) - dravya-guṇa-karma-niṣpatt-ivaidharmyād abhāvas-tamaḥ. Dit betekent: duisternis is zonder kenmerken van materie, natuur en actie. Vandaar dat de afwezigheid van licht duisternis is. In feite is duisternis een indicator van afwezigheid van licht, onwerkelijkheid en vergankelijkheid.

De Bṛhadāraṇyaka Upaniṣad (1/3/28) stelt - asato mā sadgamaya, tamaso mā jyotirgamaya, mṛtyor mā'mṛtaṃ gamaya. Dit betekent: van het onwerkelijke leidt me naar het echte! Van de duisternis, leidt me naar het licht! Van de dood, leidt me naar de onsterfelijkheid! De sutra stelt verder - tamaso mā jyotiḥ gamayeti mṛtyuḥ vai tamo jyotiḥ amṛtaṃ - vanuit de duisternis leidt me naar het licht; de duisternis, voorwaar, is de dood, het licht is onsterfelijkheid. De verbinding van Divali met het licht heeft nog een diepere connotatie. Het gaat niet alleen om het licht in de buitenwereld. De innerlijke mens moet ook worden verlicht. Patanjali zegt in Yoga Sutra (3/4-5) dat het licht van bewustzijn en inzicht afkomstig is van de meesterschap van Sanyam, d.w.z. de integratie van Dhāraṇā, Dhyāna en Samādhi - tat jayāt sanyamaḥ prajñālokaḥ. Dit zijn laatste drie stadia van het achtvoudige pad van meditatie dat door Patanjali wordt voorgesteld. De eerste vijf stadia zijn Yama, Niyama, Āsana, Prāṇāyāma en Pratyāhāra. Wanneer we dus mediteren en de lichtstraal van kennis, begrip, wijsheid en gelijkmoedigheid ontvangen, vieren we in feite Divali in de ware zin van het woord. Interessant is dat Divali gevierd wordt op een maanloze nacht. Het heeft ook een diepere connotatie. De maanloze nacht is de donkerste nacht van de maand, voorafgegaan door twee weken van afnemende maan en opgevolgd door twee weken van toenemende maan. De donkere nacht zorgt voor een contrastrijke achtergrond, en met dat uitzicht bloeit het licht van de Diya (lamp of kaars) in volle gloed. Zowel de geschriften, die de wijzen Gautam Nyaaya noemde, als Ramcharitmanas van Tulasidas suggereren dat voor het begrijpen van een bepaald ding of concept, het tegenovergestelde ook grondig moet worden begrepen. Tulasidas zegt dat men kennis niet kan verklaren zonder onwetendheid te verklaren, en dat men licht niet kan verklaren zonder duisternis te verklaren, en Nirguna (Vormloze Absolute Waarheid) kan men niet verklaren zonder Saguna (God in Vorm) te verklaren - jñāna kahe ajñāna binu, tama binu kahai prakāsa। nirguṇa kahai jo saguṇa binu, so guru tulasīdāsa (Dohaawali: 251). Hiermee wil hij zeggen dat een ding begrijpen en uitleggen zonder het tegendeel te begrijpen bijna onmogelijk is. Nogmaals, het punt dat de maanloze nacht tussen de twee weken van afnemende maan en bloeiende maan in die volgorde is ingesloten, suggereert een dieper inzicht. Tulasidas zegt in Dohaawali (372) sama prakāsa tama pākha duhum̐ nāma bheda bidhi kīnha।sasi soṣaka poṣaka samujhi jaga jasa apajasa dīnha - tijdens zowel de twee weken, helder als donker, is de duur van het licht en van de duisternis tijdens de nachten gelijk; echter, de eerste twee weken wordt licht genoemd, omdat het de maan voedt, terwijl de andere donker wordt genoemd, omdat de maan afneemt. Dit geeft interessant genoeg aan dat alleen de staat of het stadium waarin een persoon zich bevindt niet belangrijk is, maar het is ook belangrijk om te begrijpen in welke richting de persoon gaat, opstijgend in het bewustzijn of dalend in de kwaliteit van het innerlijke.

Het verhaal van Heer Ram is ook verbonden met de viering van Divali. Aan de oppervlakte betekent het dat Ram in ballingschap ging uit Ayodhya, maar de diepere betekenis is dat Ayodhya in ballingschap ging uit Ram. Tulasidas schrijft in Ramcharitmanas (Ayodhyaakaand: 74/2) - avadha tahām̐ jaham̐ rāma nivāsū। taham̐im̐ divasu jaham̐ bhānu prakāsū - waar Ram woont, is Awadha; en waar het licht van de zon is, is dag. Het is niet zo dat de zon gaat waar de dag is, maar de dag volgt de zon. Hier weerspiegelt Ram het innerlijke bewustzijn. Wanneer er licht in het bewustzijn is, is er licht in zowel de innerlijke als de uiterlijke wereld.

Het verhaal van Heer Ram is ook verbonden met de viering van Divali. Aan de oppervlakte betekent het dat Ram in ballingschap ging uit Ayodhya, maar de diepere betekenis is dat Ayodhya in ballingschap ging uit Ram. Tulasidas schrijft in Ramcharitmanas (Ayodhyaakaand: 74/2) - avadha tahām̐ jaham̐ rāma nivāsū। taham̐im̐ divasu jaham̐ bhānu prakāsū - waar Ram woont, is Awadha; en waar het licht van de zon is, is dag. Het is niet zo dat de zon gaat waar de dag is, maar de dag volgt de zon. Hier weerspiegelt Ram het innerlijke bewustzijn. Wanneer er licht in het bewustzijn is, is er licht in zowel de innerlijke als de uiterlijke wereld. In de geest van Divali kunnen we zeggen dat het ons een kans biedt om tot bloei te komen. Dit geldt zowel voor het individu als de samenleving. Dit is een kans om de aanwezigheid van diepgewortelde hoop te vieren. Het festival geeft aan dat de knop zich omzet in een volledig gloeiende bloem. Aatma poojaa Upanishad zegt - chit aadeeptih pushpam. Dit betekent: het licht van het hart is als bloemen. Wanneer deze bloei plaatsvindt, is er een toename van gunstige tendensen, oftewel de Sattwa Guna. De Bhagavad Gita zegt (14/5-13) - sarvadvāreṣu dehe'sminprakāśa upajāyate । jñānaṃ yadā tadā vidyādvivṛddhaṃ sattvamityuta.

Dit betekent: wanneer het licht en het onderscheidingsvermogen in dit lichaam, maar ook in de geest en de zintuigen opkomen, dan moet men weten dat Sattwa de overhand heeft. Laat Divali ons eraan herinneren dat we vooruitgang moeten boeken en dat er voor vooruitgang een aantal voorwaarden zijn die we moeten nastreven. Dakshinaamoorti Upanishad (27) vat het treffend samen - vairāgyatailasaṃpūrṇe bhaktivartisamanvite, prabodhapūrṇapātre tu jñaptidīpaṃ vilokayet. Dit betekent: de Diya (Licht) van het bekende is zichtbaar in de lamp met brandstof van onthechting, lont van overgave, en de container van Kennis. Moge het festival van Divali ons dagelijks laten bloeien in de geest van het festival!