Spiritualiteit & Samenleving Spiritualiteit, Management & Samenleving Magazine Spirituality Issue 7, 21-juni-21 NL

Yoga — De filosofie en de praktijk

Yoga is de wetenschap en de praktijk van het ervaren en het ontwikkelen van de verenigende kwaliteit van intelligentie die ten grondslag ligt aan alle diversiteit van leven en bestaan. De beoefening van Yoga zorgt ervoor dat het menselijk leven in harmonie en evenwicht kan groeien; in wijsheid en geluk; tot verlichting – een staat van heelheid van bewustzijn, ofwel de staat van Kaivalya, zoals beschreven door Maharṣi Patañjali.

In de literatuur van de Vedische wetenschap is Yoga één van de zes Upanga's, ook wel Shad Darshana genoemd, één van de zes systemen van de Indiase filosofie (Nyāya, Vaiśeṣika, Sāṃkhya, Yoga, Karma Mīmāṃsā en Vedānta). Yoga heeft de kwaliteit van verenigen. Deze verenigende kwaliteit vindt zijn vervulling in de levendige ervaring van Zijn of Ātmā, de ervaring van Samādhi of Transcendentie tijdens de beoefening van Transcendente Meditatie.

Maharṣi Patañjali schouwde deze verenigende kwaliteit binnen de structuur van de Veda. Het eerste hoofdstuk van zijn grote uiteenzetting – de Patañjali Yoga Sūtra (P.Y.S.) – gaat over Samādhi, en in de allereerste verzen definieert hij Yoga en beschrijft hij de ervaring en aard van Samādhi–Transcendentaal bewust zijn.Maharṣi Mahesh Yogi legt de eerste vier verzen van Yoga-Sūtra als volgt uit:

अथ योगानुशासनम् ॥1.1॥ योगश्चित्तवृत्तिनिरोधः ॥1.2॥ तदा द्रष्टु: स्वरूपेऽवस्थानम् ॥1.3॥ वृत्तिसारूप्यमितरत्र ॥1.4॥

atha Yoganuśāsanam. Yogaścittavṛttinirodhaḥ. tadā draṣṭu: svarūpe'vasthānam. Vṛttisārūpyamitaratra. (P.Y.S. 1.1-1.4)

‘Nu begint het onderwijzen van Yoga.’ ‘Yoga is het transcenderen van de activiteit van de geest.’

‘Dan blijft de waarnemer gevestigd in zijn eigen natuur.’ ‘Tendensen van de waarnemer komen hier vandaan (zelf-betrokken toestand) en blijven hier (binnen de zelf betrokken toestand).’

De Śrīmad Bhagavadgītā is een andere meest diepgaande verhandeling over Yoga die Yoga als volgt definieert:

यत्रोपरमते चित्तं निरुद्धं योगसेवया । यत्र चैवात्मनात्मानं पश्यन्नात्मनि तुष्यति ॥6.20॥ सुखमात्यन्तिकं यत्तद्‍बुद्धिग्राह्यमतीन्द्रियम् । वेत्ति यत्र न चैवायं स्थितश्चलति तत्त्वत: ॥6.21॥

yatroparamate cittaṃ niruddhaṃ Yoga-sevayā yatra caivātmanātmānaṃ paśyann ātmani tuṣyati sukham ātyantikaṃ yat tad buddhi-grāhyam atīndriyam vetti yatra na caivāyaṃ sthitaś calati tattvataḥ (Śrīmad Bhagavadgītā - Hoofdstuk 6, vers 20-21)

Die (staat) waarin het denken, tot rust gebracht door de beoefening van Yoga, zich terugtrekt, waarin hij, het Zelf alleen door het Zelf ziend, in het Zelf tevredenheid vindt. 

Wanneer hij dat kent wat oneindige vreugde is, en wat, buiten het bereik van de zintuigen liggend (Samādhi), door het intellect verworven wordt, en waarin gevestigd hij waarlijk niet wankelmoedig is.

Samādhi– De ervaring van transcendentie

Maharṣi Mahesh Yogi's Vedische Wetenschap onderwijst de eenvoudige, moeiteloze techniek van Transcendente Meditatie om de geest op een gemakkelijke en moeiteloze manier tot rust te laten komen op steeds meer verfijnde niveaus van denken totdat de geest zijn stilste, meest verruimde staat ervaart - het veld van pure intelligentie of Samādhi – de bron van het denken. Deze staat, bekend als Turiya of Transcendentaal Bewustzijn, is de toestand van Yoga – een staat van perfecte balans, harmonie en eenheid. 

Stabiliseren van de beoefening

तत्र स्थितौ यत्नोऽभ्यास: ॥1.13॥ स तु दीर्घकालनैरन्तर्यसत्कारासेवितो दृढभूमि: ॥1.14॥

tatra sthitau yatno'bhyāsaḥ. sa tu dīrghakālanairantaryasatkārāsevito dṛḍhabhūmiḥ (P.Y.S. 1.13-1.14)

Regelmatige ervaring van transcendentie – de staat van Samādhi – is de beoefening Deze beoefening wordt gestabiliseerd door een lange tijd toegewijd praktiseren 

Regelmatige ervaring van transcendentie door Transcendente Meditatie leidt tot de ontwikkeling van hogere bewustzijnstoestanden die het menselijk leven tot perfectie brengen in volledige overeenstemming met de Natuurwet - individueel leven in vereniging met kosmisch leven - leven in Verlichting, de vervulling van Veda, Yoga en Vedānta. 

Ervaring van transcendentie en groei van bewustzijn door Transcendente Meditatie

Sommige van de onderzoeken die zijn uitgevoerd naar het effect van Transcendente Meditatie op het functioneren van de hersenen hebben een verhoogde samenhang laten zien in het functioneren van de hersenen. Het effect lijkt meer uitgesproken te zijn bij mensen die langdurig Transcendentale Meditatie beoefenen.

Graphical user interface, applicationDescription automatically generated

Deze beelden tonen hersenactiviteit tussen de verschillende delen van de hersenen in het alfa-bereik (8-10 hertz) tijdens Transcendente Meditatie. De COSPARs van personen die Transcendentale Meditatie beoefenen vertonen een duidelijke toename in ordelijkheid, zelfs al voor de eerste sessie van beoefening, welke progressief is naarmate de beoefening vordert. Opmerkelijk is dat bij meer gevorderde proefpersonen de coherentie zich uitbreidt naar andere frequenties en zich stabiliseert buiten de meditatieperiode.12

De EEG grafiek hierboven toont een hoge amplitude van lokale coherentie in de linker frontale en rechter frontale hersenen, welke de LF-RF Frontale Globale Coherentie weergeeft die maximaal is en blijft tijdens de beoefening van Transcendente Meditatie. Transcendentie leidt tot een aparte ervaring, puur bewustzijn, dat de innerlijke aard van de geest transformeert, en zo een nieuw platform voor leven biedt. De integratie van transcendentale ervaringen met waken, dromen en slapen wordt ook gekenmerkt door duidelijke subjectieve en objectieve markeringen. Deze geïntegreerde staat, wordt in de Vedische traditie Kosmisch Bewustzijn genoemd.

Graphical user interfaceDescription automatically generated with medium confidence

जात्यंतर परिणामः प्रकृत्यापूरात् ॥4.2॥

jātyaṃtara pariṇāmaḥ prakṛtyāpūrāt (Patañjali Yoga Sūtra 4.2) ‘Transformatie van de aangeboren neigingen vindt plaats door afstemming op de natuurwet’

Transformation at the epigenetic level

Het epigenetische onderzoek van vandaag toont een toename van telomerase-genexpressie door Transcendente Meditatie beoefening, en ook door aanpassing van de levensstijl met behulp van uitgebreide gezondheidseducatie. Van beide is aangetoond dat ze twee genen stimuleren die telomerase produceren. Telomerase onderhoudt de telomeren die op zijn beurt het DNA beschermen. Dit handhaaft op zijn beurt de gezondheid en vertraagt de veroudering van de hele fysiologie.

Effecten van TM versus gezondheidseducatie op genexpressie voor telomerase (hTERT) Een andere studie in PLOS ONE bevestigt dat de Transcendente Meditatie techniek en levensstijl veranderingen beide twee genen stimuleren die telomerase produceren.


In dit onderzoek15 (met een looptijd van 16 weken), is onderzocht of stressvermindering en leefstijl veranderingen van invloed zijn op hoge bloeddruk. Daarvoor zijn deelnemers in twee groepen verdeeld: een groep die Transcendente Meditatie beoefende en gezondheidsvoorlichting kreeg, en een groep die alleen uitgebreide gezondheidsvoorlichting kreeg. Beide groepen lieten een toename in telomerase genexpressie zien en vermindering van de hoge bloeddruk naar klinische normaalwaarden. een groep die Transcendente Meditatie beoefende en gezondheidsvoorlichting kreeg, en een groep die alleen uitgebreide gezondheidsvoorlichting kreeg. Beide groepen lieten een toename in telomerase genexpressie zien en vermindering van de hoge bloeddruk naar klinische normaalwaarden.

Aṣṭāṅga Yoga - De acht takken van Yoga

Patañjali heeft in zijn uiteenzetting van Yoga Sūtra acht takken van Yoga gepresenteerd. Elke tak is ontworpen om de staat van Yoga vast te stellen in de levenssfeer die betrekking heeft op die tak. Het doel is dat het leven als geheel in perfecte harmonie wordt geleefd. 

  1. Yama – Vijf nalevingen

Het gehele gebied van de schepping ligt buiten het individu, maar wordt voortdurend beïnvloed door zijn gedachten en handelingen. De toestand van Yoga, of volmaakte harmonie, wordt gevonden op dit gebied wanneer het leven van de mens van nature wordt ondersteund door de vijf kwaliteiten van naleving (yama)16.

Patañjali Yoga Sūtra beschrijft de levensveranderende invloed van deze kwaliteiten.

  1. Satya - Waarachtigheid

सत्यप्रतिष्ठायां क्रियाफलाश्रयत्वम् ॥2.36॥ 

satyapratiṣṭhāyāṃ kriyāphalāśrayatvam (Patañjali Yoga Sūtra 2.36)

‘Gevestigd in waarheidsgetrouwheid, verkrijgt men meesterschap over actie en prestatie’

  1. Ahiṃsā - Geweldloosheid

अहिंसाप्रतिष्ठायां तत्सन्निधौ वैरत्याग:॥2.35॥ 

ahiṃsāpratiṣṭhāyāṃ tatsannidhau vairatyāgaḥ (Patañjali Yoga Sūtra 2.35)

‘Gevestigd in geweldloosheid, wordt vijandschap in de omgeving geneutraliseerd’

  1. Asteya - Onhebzuchtigheid

अस्तेयप्रतिष्ठायां सर्वरत्नोपस्थानम् ॥2.37॥ 

asteyapratiṣṭhāyāṃ sarvaratno pasthānam (Patañjali Yoga Sūtra 2.37)

‘Gevestigd in onhebzuchtigheid, presenteren alle kostbare dingen zich’

  1. Brahmacharya - Zuivere levensstijl

ब्रह्मचर्यप्रतिष्ठायां वीर्यलाभः ॥2.38॥ 

brahmacaryapratiṣṭhāyāṃ vīryalābhaḥ (Patañjali Yoga Sūtra 2.38)

‘Gevestigd in Zuivere levensstijl, krijgt men grote vitaliteit, grote schittering’

  1. Aparigraha - Niet-toe-eigenend

अपरिग्रहस्थैर्ये जन्मकथन्तासम्बोध:॥2.39॥ 

aparigrahasthairye janmakathantāsambodhaḥ (Patañjali Yoga Sūtra 2.39)

‘Gevestigd in niet-toe-eigenen, verwerft men de kennis van verleden, heden en toekomst’

  1. Niyama - Vijf levensregels

De fysieke structuur van het individuele lichaam en zenuwstelsel: de toestand van Yoga is gevestigd op het gebied van het lichaam en het zenuwstelsel wanneer het leven van de mens van nature wordt ondersteund door de vijf levensregels (niyama)17. Patañjali Yoga Sūtra beschrijft de levensveranderende invloed van deze kwaliteiten.

  1. Shaucha - Zuiverheid

सत्त्वशुद्धिसौमनस्यैकाग्र्येन्द्रियजयात्मदर्शनयोग्यत्वानि च ॥2.41॥

sattvaśuddhisaumanasyaikāgryendriya jayātmadarśanayogyatvāni ca (P.Y.S. 2.41)

‘Vanuit zuiverheid bereikt men zuiverheid van hart, opgewektheid, focus, beheersing van de zintuigen en het vermogen om het Zelf te realiseren’

  1. Santosha - Tevredenheid

सन्तोषादनुत्तमसुखलाभ: ॥2.42॥

Santoṣādanuttamasukhalābhaḥ (P.Y.S. 2.42)

‘Van tevredenheid, opperste geluk’

  1. Tapas - Voortgezette spirituele beoefening

कायेन्द्रियसिद्धिरशुद्धिक्षयात्तपस: ॥2.43॥

Kāyendriyasiddhiraśuddhikṣayāttapasaḥ (P.Y.S. 2.43)

‘Door voortdurende spirituele beoefening worden onzuiverheden verwijderd, waardoor lichaam en zintuigen steeds beter gaan functioneren’ 

  1. Svadhyaya - Studie van het Zelf

स्वाध्यायादिष्टदेवतासम्प्रयोग:॥2.44॥

svādhyāyādiṣṭadevatāsampraYogaḥ (P.Y.S. 2.44)

‘Van studie van het Zelf, de realisatie van iemands leidende intelligentie’

  1. Ishvara-pranidhana - Toewijding aan God

समाधिसिद्धिरीश्वरप्रणिधानात्॥2.45॥

samādhisiddhirīśvarapraṇidhānāt (P.Y.S. 2.45)

‘Toewijding aan God geeft perfectie van Samādhii (zuiver bewustzijn)’ 

  1. Āsana

स्थिरसुखमासनम् ॥2.46॥ प्रयत्नशैथिल्यानन्तसमापत्तिभ्याम् ॥2.47॥

sthirasukhamāsanam. prayatnaśaithilyānantasamāpattibhyām (P.Y.S. 2.46-2.47)

‘Dat wat stabiel en comfortabel is, is Āsana. Door ontspanning van inspanning en absorptie in het oneindige (wordt de houding vervolmaakt)’.

‘Wanneer een pose de ervaring van aangename stabiliteit geeft, wordt het een Āsana genoemd - het is een succesvolle Āsana, een perfecte Āsana een perfecte Yoga Āsana. De toets of een āsana correct is is in het gevoel rustig, aangenaam gesetteld te zijn - het geheel rustig gezeten in de verzameling onderdelen, en onderdelen rustig gezeten onder de paraplu van het geheel. ' - Maharṣi Mahesh Yogi

  1. Prāṇāyāma

Prāṇa is de levenskracht die het hele universum doordringt. Prāṇa is de schakel die bewustzijn en materie, Ātman (individuele Zelf) en het lichaam met elkaar verbindt. Prāṇāyāma is een middel om de individuele adem te verbinden met de Kosmische adem, het individuele leven met het Kosmische leven.

5. Pratyāhāra

De levenssfeer die tussen de zintuigen en hun objecten ligt. De toestand van Yoga in deze sfeer wordt gekenmerkt door volledige zelfvoorziening in de rol van de zintuigen.

6. Dhāraṇā

Standvastigheid van geest. De levenssfeer die tussen de zintuigen en de geest ligt. De toestand van Yoga op dit gebied wordt gekenmerkt door het terugtrekken van de geest uit het rijk van de zintuigen.

7. Dhyāna

De levenssfeer die tussen de geest en het Zijn ligt. De toestand van Yoga op dit gebied wordt gekenmerkt door de verfijning van de mentale impulsen totdat de meest verfijnde staat van mentale activiteit is overstegen en de geest de toestand van zuiver bewustzijn bereikt.

8. Samādhi

De sfeer van absoluut Zijn, de toestand van transcendentaal bewustzijn Samādhi, die al de toestand van Yoga is in de zin van transcendent bewustzijn, dient als middel tot de ultieme toestand van Yoga, kosmisch bewustzijn.

Regelmatige beoefening van Yoga brengt het leven in harmonie met geluk, goede gezondheid voor het individu en voor de maatschappij.


12. Levine, P. H., Hebert, J. R., & Haynes, C. (1975). T., & Stobel, U. EEG coherence during the Transcendental Meditation technique. Unpublished manuscript, Maharishi European Research University, Weggis, Switzerland.

13. Travis, F. (2014). Transcendental experiences during meditation practice. Annals of the New York Academy of Sciences, 1307(1), 1-8.

14.  https://doi.org/10.1371/journal.pone.0142689P

15. Duraimani S, Schneider RH, Randall OS, Nidich SI, Xu S, et al. (2015) Effects of Lifestyle Modification on Telomerase Gene Expression in Hypertensive Patients: A Pilot Trial of Stress Reduction and Health Education Programs in African Americans. PLOS ONE 10(11): e0142689. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0142689

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *