Tijdens de COVID-19 pandemie heeft de wereld een hoge mate van VUCA (Vluchtigheid, Onzekerheid, Complexiteit en Dubbelzinnigheid) ervaren, maar ook een totale onderlinge verbondenheid. De term VUCA werd geïntroduceerd op de Army War College, een universiteit waar toekomstige generaals worden opgeleid (Johansen & Euchner, 2013). In de management context werd de term VUCA door New York Times columnist Thomas Friedman geïntroduceerd. Hij bestudeerde hoogtechnologische (high tech) bedrijven en kwam tot de conclusie dat slecht draaiende bedrijven falen omdat ze niet in staat zijn gebleken om de beschikbare technologische mogelijkheden te implementeren. Succesvolle bedrijven, zoals Apple, Google, 3M en Amazon, zijn blijkbaar in staat om snel te adapteren met de nieuwste technologische ontwikkelingen (Nandram & Bindlish, 2017). Voor sommige bedrijven en samenlevingen is de ontstane VUCA-situatie een lastige uitdaging, waar het voor anderen juist kansen biedt. De huidige COVID-19 VUCA-context vraagt een hoge mate van aanpassingsvermogen bij overheden, managers, leiders en ondernemers. Om dit aanpassingsvermogen te faciliteren ontstaan nieuwe bedrijfsmodellen en manieren van organiseren. Dit aanpassingsvermogen is gerelateerd aan onze perceptie van de realiteit en hoe we deze van betekenis laten zijn als expressie van onze intelligentie. Dit helpt om de ontstane VUCA-omstandigheden als uitdaging of juist als kans te zien.  

Het idee van totale verbondenheid is niet nieuw. Inheemse bronnen over Indiase tradities vertellen ons dat de wereld een coherent geheel is, dat alles met elkaar is verbonden. In deze bronnen zijn verschillende routes beschreven hoe die totale onderlinge verbondenheid gerealiseerd kan worden. Ze beschrijven meerdere technieken die in praktijk uitgewerkt zijn door heiligen, leermeesters en leiders. Deze technieken herinneren ons eraan dat wat we aan de buitenkant zien een expressie is van ons binnenste, wat andersom ook zo is. Om die totale onderlinge verbondenheid te kunnen ervaren zijn goed werkende zintuigen nodig: waarnemen is van cruciaal belang. Traditioneel Indiase bronnen hebben zowel de relevantie van een heldere perceptie uiteengezet, alsook de wijze waarop deze verbeterd kan worden met spirituele technieken, zoals yoga. 

Dit artikel gaat in op de vraag wat VUCA is en hoe wij onze waarneming van de werkelijkheid ontwikkelen om met de COVID-19 VUCA context om te gaan?

Begrip van het concept VUCA

Meerdere adviseurs en wetenschappers hebben methoden ontwikkeld hoe met VUCA om te gaan. Eén van deze methoden laat zien dat we visie nodig hebben om met het vluchtigheids element van VUCA om te kunnen gaan, dat we begrip van de situatie nodig om met het onzekerheids element om te kunnen omgaan, dat we eenvoudig moeten denken om met het complexiteits element om te kunnen gaan en dat we helderheid nodig hebben om met het dubbelzinnigheids element om te gaan (Johansen & Euchner, 2013). In de literatuur worden diverse benodigde bekwaamheden genoemd, zoals flexibiliteit, vooruitziendheid, zelfbewustzijn over sterktes en zwaktes, aanpassingsvermogen, open staan voor veranderingen, kennis hebben die verder gaat dan nodig is voor de eigen functie, alsook oriëntatie op samenwerking en communicatieve vaardigheden (Lawrence, 2013). Anderen benadrukken het belang van het complexe denkvermogen en denkwijzen van leiders (Petrie, 2011; Horney, Pasmore & O’Shea, 2011). Sommige wetenschappers benoemen ontologische benaderingen, zoals het verbinden met zowel de interne, als de externe realiteit (Adams & Thompson, 2014). Andere, meer praktische benaderingen attenderen leiders op de eerste fundamentele stap om met VUCA om te gaan, namelijk het definiëren van het doel (Soloman & Ertel, 2014). Sommige wetenschappers formuleren epistemologische (vanuit de kennisleer) vragen om VUCA te adresseren. Bijvoorbeeld hoe begrijpen wij datgene wat we weten en hoe kunnen andere manieren van denken dan het lineaire denken worden onderwezen. (Johansen & Euchner, 2013). Nandram en anderen (2017) nemen een ontologisch standpunt in om VUCA te onderzoeken met behulp van een bepaald type intelligentie waarmee de realiteit kan worden waargenomen. In de volgende paragrafen zal deze benadering worden uitgelegd. 

Omgaan met VUCA met Integratieve Intelligentie 

In hun studie is Nandram en collega’s (2017) de discussie opgevallen over generieke of specifieke typen van intelligentie. Zij bemerkten dat intelligentie als een concept wordt gebruikt om elk willekeurig fenomeen te begrijpen. Als input voor het oplossen van een probleem, of om bewuste en onbewuste acties in zowel onze dagelijkse routines, als in specifieke professionele omgevingen te begrijpen. Zij concludeerden dat de splitsing niet relevant is omdat zij intelligentie eerder zien als een persoonlijk gerelateerd construct, dan een universeel construct. Intelligentie is gekoppeld aan een culturele context en sommige contexten hebben meer diversiteit en VUCA ingrediënten dan andere. Het is niet gegarandeerd dat een manager, leider of ondernemer met dezelfde kwaliteiten, houding en kennis in elke context succesvol zal zijn. Daarom kiezen zij niet voor een universele benadering van intelligentie.

Het gaat om de manier waarop iemand gebruik maakt van zijn intelligentie, zodat hij de beschikbare kansen en mogelijkheden in die context betekenis geeft. Het is gekoppeld aan de manier waarop hij situaties en mensen waarneemt. Het is zijn perceptie en beleving van de realiteit, in combinatie met zijn expertise, ervaring en persoonlijkheidseigenschappen, die hem drijft tot het vormen van bepaalde unieke mentale overtuigingen, zijn besluitvorming en handelingen (Bindlish et al., 2017). 

Nandram en collega’s (2017) hebben in hun boek het construct Integratieve Intelligentie geïntroduceerd. Integratieve Intelligentie is een manier van weten, een manier van leven en een manier om kennis te delen, waarbij centraal staat dat alles op een coherente manier in verbinding staat. Daarom is het belangrijk om te streven naar de waarneming van die coherentie. Dat kan door te weten hoe mensen en systemen in verbinding staan, welke opinies, perspectieven en doelen zij hebben. Integratieve Intelligentie is een vorm van intelligentie die gedefinieerd is als het eigen vermogen om aspecten, perspectieven en doelstellingen van andere entiteiten holistisch met elkaar te verbinden. Hoe groot deze context is wordt door de persoon bepaald vanuit zijn eigen behoefte aan eigenaarschap. Sommige mensen voelen zich verantwoordelijk voor een bepaalde context en gaan doelen formuleren en worden vervolgens ‘eigenaar’. Anderen nemen geen eigenaarschap op zich en volgen graag anderen. Hoe groot deze context van eigenaarschap is bepaalt men zelf. Dit wordt vaak ingegeven door iemands leeftijd, levensfase en professionele ervaring. Nandram en collegas (2017) noemen deze context daarom een geadopteerde context. 

Bronnen van Integratieve Intelligentie en implicaties

Input for Integrative Intelligence could derive from verbal or nonverbal information, outer expressions of speech, impressions, associations, mental images, memories, emotions, dedication, formal as well as experiential knowledge, internal devotional qualities, subtle signals or intuition and thereby leading to directions, algorithms, processes or procedures. In this, a solution cannot be absolutely (or permanently) seen as good or bad but it needs to be evaluated in the particular context where the decision is being made. Integrative Intelligence helps in interpreting a VUCA context by incorporating a broad context and variety of input so that the meaning that is being given to the context creates connectedness with others and with systems. 

Hierdoor wordt de kans verhoogt dat er harmonie tussen belanghebbenden ontstaat over besluitvormingsprocessen en handelingen. Deze harmonie bevestigt vervolgens dat mensen, natuurlijke systemen en door mens vervaardigde systemen in verbinding staan. Hoe groter de geadopteerde context is, des te complexer het samenspel tussen belanghebbenden wordt. Bij gebrek aan harmonie is het van belang dat alle betrokkenen eigenaarschap nemen en reflecteren op hun eigen gedrag en vooral welke consequenties dat gedrag heeft. Uiteraard zijn er situaties waar deze harmonie buiten iemands controle ligt en dat het eigenaarschap nemen niet realistisch is. Het wordt immers niet verwacht dat iedereen voor alles verantwoordelijk is en voor alles oplossingen kan aandragen. Het bewustzijn van betrokkenen is daarbij een belangrijke factor. Hoe hoger het bewustzijn, des te lager de waarneming van VUCA. Een hoger bewustzijn nodigt uit tot vereenvoudiging en verbinding. Een manier om te werken aan een hoger bewustzijn is door te experimenteren. Hiervoor meer in het volgende artikel.

Referenties 

Adams, R., Thompson, M. J. (2014). Suited Monk Leadership. WOW Books, London.

Bindlish, P.K., Nandram S.S., Joshi, A. (2017). Integrative Intelligence as the Path forward. In: Managing VUCA through Integrative Self-Management (Nandram, Bindlish Eds. Springer. 

Ertel, C. and Solomon, L. K. (2014). Moments of Impact: How to Design Strategic Conversations that Accelerate Change. Simon and Schuster.

Horney, N. Pasmore, B. & O’Shea, T. (2010). Leadership agility: A business imperative for a VUCA world. Human Resource Planning, 33(4), 34.

Johansen, B. and Euchner, J. (2013). Conversations: Navigating the VUCA World: An Interview with Bob Johansen. Research-Technology Management,56(1), 10-15.

Lawrence K. (2013). Developing Leaders in a VUCA environment. UNC Kenan Flager Business School. Retrieved on 20th of December 2014 from View

Nandram, S.S., Bindlish, P.K., Keizer, W.A.J. (2017). Understanding Integrative Intelligence/ Praan Uitgeverij ISBN 978-94-91551-07-9 

Petrie, N. (2011). Future trends in leadership development. Center for Creative Leadership white chapter. Retrieved on December 24th2014 from View